สำหรับสหภาพโซเวียตและรัสเซีย รถถังกลาง T-34 model 1944 หรือ T-34/85 ถือเป็นรถถังในตำนาน (Legendary Tank) เป็นสัญลักษณ์หนึ่งของชัยชนะเหนือนาซีเยอรมนีในสงครามโลกครั้งที่สอง หรือมหาสงครามรักชาติ (The Great Patriotic War) มีความสำคัญในประวัติศาสตร์มาก อย่างไรก็ตามเนื่องจากเวลาได้ผ่านมานาน รถถัง T-34/85 ที่รัสเซียมีอยู่ก็ค่อยๆเสื่อมสภาพไปตามกาลเวลา ปกติระหว่างการสวนสนามยานยนต์ในวันแห่งชัยชนะ 9 พฤษภาคม ที่จัตุรัสแดง กรุงมอสโก รัสเซียจะนำรถถัง T-34/85 ลำเลียงโดยรถบรรทุกชานต่ำมาเตรียมพร้อมไว้ประมาณ 3 คัน แล้วเลือกคันที่ยังมีสภาพดีที่สุดออกไปสวนสนามเพียงคันเดียวเท่านั้น แต่ทว่าในการสวนสนามวันแห่งชัยชนะในปีนี้ (ถูกเลื่อนมาเป็นวันที่ 24 มิถุนายน เนื่องจากการระบาดของเชื้อโควิด) รัสเซียกลับสามารถนำรถถัง T-34/85 สภาพดี มาวิ่งนำขบวนสวนสนามยานยนต์ได้ถึง 11 คัน รถถังเหล่านี้มาจากไหน ?
คำตอบก็คือรถถัง T-34/85 ที่รัสเซียนำมาสวนสนามวันแห่งชัยชนะครั้งนี้ เป็นส่วนหนึ่งของรถถัง T-34/85 จำนวน 30 คันที่รัสเซียรับมอบมาจากกองทัพลาว (เป็นไปได้ว่าแลกกับรถถัง T-72B1MS White Eagle) ซึ่งลาวเก็บรักษาไว้ในสภาพใช้งานได้ดี ตามที่ปรากฏในสกู๊ปข่าวของสื่อทหารดาวแดง Zvezda ช่วงปลายปี 2018 ด้านล่าง
หลังสื่อ Zvezda รายงานสกู๊ปข่าวรถถัง T-34/85 ของลาวไปไม่ทันไร ลาวก็ทำข้อตกลงส่งมอบรถถัง T-34/85 จำนวน 30 คันให้รัสเซียทันที ส่งถึงรัสเซียช่วงต้นปี 2019 ก่อนจะลำเลียงโดยรถไฟจากภาคตะวันออกไกลมาที่มอสโก ระหว่างทางก็มีการหยุดแวะพักให้ประชาชนในเมืองต่างๆได้ชม หลังจากนั้นรัสเซียก็ส่งรถถังชุดดังกล่าวไปยังโรงงานที่เมืองเซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก เพื่อทำการปรับปรุงยกเครื่องใหม่หมด เตรียมไว้ใช้ในงานสวนสนาม จัดแสดงในพิพิธภัณฑ์ ใช้ในงานถ่ายทำภาพยนตร์ ฯลฯ
แม้รัสเซียจะให้ความสำคัญกับรถถัง T-34/85 ที่รับมอบมาจากลาวมาก แต่ข้อเท็จจริงคือรถถังชุดดังกล่าวไม่ได้ผลิตในสหภาพโซเวียตสมัยสงครามโลกครั้งที่สองแต่อย่างใด แต่เป็นรถถังที่ผลิตโดยประเทศเชโกสโลวาเกียช่วงยุค 50 ระหว่างสงครามเย็น ก่อนจะส่งให้เวียดนามและลาวนำไปใช้งาน (สหภาพโซเวียตปิดสายการผลิตรถถัง T-34/85 ในปี ค.ศ.1945 แต่มีการถ่ายทอดเทคโนโลยีให้โปแลนด์และเชโกสโลวาเกียตั้งสายการผลิตระหว่างปี ค.ศ.1951 ถึงปี 1955 และ 1958 ตามลำดับ) เท่ากับว่ารถถังชุดนี้ไม่เคยเหยียบแผ่นดินโซเวียตหรือรัสเซียมาก่อนเลย อย่างไรก็ตามรัฐบาลและสื่อหลักของรัสเซียไม่ได้กล่าวถึงประเด็นนี้มากนัก จึงมีคนเอามาเป็นประเด็นโจมตีว่ารัฐบาลรัสเซียโกหกปิดบังประชาชนอะไรทำนองนั้น ส่วนตัวผมมองว่าไร้สาระ แม้รถถังชุดนี้จะไม่ได้ผลิตโดยสหภาพโซเวียตระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง แต่ก็ยังเป็นรถถัง T-34/85 รุ่นเดียวกับรถถังในตำนาน สัญลักษณ์ของชัยชนะเหนือนาซีเยอรมนี การที่รัสเซียนำรถถัง T-34/85 จากลาวมาใช้งานรำลึกถึงสงครามโลกครั้งที่สองจึงไม่ใช่เรื่องเสียหาย แต่เป็นเรื่องน่ายินดีด้วยซ้ำที่ยังมีรถถังรุ่นดังกล่าวสภาพดีให้คนรุ่นใหม่ได้เห็น จริงๆผมอิจฉานะครับ อยากให้ไทยได้มาบ้างสักสองสามคัน จัดแสดงในพิพิธภัณฑ์ทหารของไทย ในอนาคตรถถังคลาสสิกอย่างนี้มีแต่จะหายากและราคาแพงขึ้นเรื่อยๆ
สวัสดี
24.06.2020
