เมื่อไม่กี่วันก่อนรัสเซียได้เฉลิมฉลองครบรอบ 160 ปี การก่อตั้งเมืองวลาดิวอสต็อก (Vladivostok ชื่อภาษารัสเซียแปลว่าผู้ปกครองภาคตะวันออก) สถานทูตรัสเซียในจีนได้มีการโพสต์วิดีโองานเฉลิมฉลองดังกล่าวลงในโซเชียลมีเดียเว่ยป๋อ (Weibo) ของจีนด้วย ส่งผลให้เกิดกระแสไม่พอใจในจีน เนื่องจากเมืองวลาดิวอสต็อกและแคว้นปรีมอร์สกี (Primorsky) ทางภาคตะวันออกไกลของรัสเซีย ในอดีตเคยเป็นส่วนหนึ่งของจีน ความคิดเห็นของคนจีนมีตั้งแต่ระดับกลางๆเช่น นักข่าว CGTN คนหนึ่งวิจารณ์งานเฉลิมฉลองของรัสเซียว่าไม่เหมาะสม เพราะทำให้นีกถึงอดีตอัปยศของจีนเมื่อปี ค.ศ.1860 ไปจนถึงความคิดเห็นชาตินิยมรุนแรง เช่นมีนักการทูตจีนประจำสถานทูตที่ปากีสถานแสดงความเห็นว่าวลาดิวอสต็อกในอดีตเคยเป็นของจีนไม่ใช่หรือ คนจีนบางส่วนก็แสดงความเห็นไปในทำนองว่าในอนาคต เมืองวลาดิวอสต็อกจะต้องกลับมาเป็นของจีน
รัฐบาลจีนและรัสเซียไม่ได้แสดงท่าทีเกี่ยวกับเรื่องนี้อย่างเป็นทางการ แต่ทางอินเดียได้ทีฉวยโอกาสเสี้ยมทันที สื่ออินเดียหลายสำนักวิจารณ์จีนว่ามีความกระหายดินแดนไม่สิ้นสุด อ้างสิทธิเหนือพื้นที่พิพาทกับประเทศเพื่อนบ้านไปทั่ว สื่อ WION ถึงขนาดทำลิสต์รายชื่อประเทศที่มีข้อพิพาทกับจีน 21 ประเทศ หนึ่งในนั้นมีชื่อประเทศไทย กรณีที่จีนสร้างเขื่อนกั้นแม่น้ำโขงด้วย
การที่ในช่วงที่ผ่านมาจีนปลุกกระแสชาตินิยม อ้างสิทธิเหนือพื้นที่พิพาทซึ่งในประวัติศาสตร์เคยเป็นของจีนมาก่อน ส่งผลให้เมืองวลาดิวอสต็อก แคว้นปรีมอร์สกี แคว้นฮาบารอฟสค์ (Khabarovsk) และแคว้นอามูร์ (Amur) ในภาคตะวันออกไกลของรัสเซีย กลายเป็นระเบิดเวลาในความสัมพันธ์จีน-รัสเซียทันที เพราะพื้นที่ดังกล่าวในอดีตเคยเป็นส่วนหนึ่งของจีน แต่เสียให้รัสเซียไปจากการทำสนธิสัญญาไอกุน (Treaty of Aigun) ในปี ค.ศ.1858 ช่วงเวลาเดียวกับที่จีนแพ้สงครามฝิ่น และต้องเสียฮ่องกงให้อังกฤษนั่นแหละครับ ข้อแตกต่างคืออังกฤษแค่เช่าเกาะฮ่องกงเป็นเวลา 99 ปีเท่านั้น เมื่อครบกำหนดก็ต้องคืนฮ่องกงให้จีน แม้จะมีปัญหาตามมาถึงปัจจุบันก็ตาม แต่ในกรณีของรัสเซียได้ผนวกดินแดนเป็นส่วนหนึ่งของรัสเซียอย่างถาวร รัสเซียต้องการพื้นที่แถบนี้สร้างท่าเรือน้ำอุ่น เป็นทางออกมหาสมุทรแปซิฟิก ทางด้านจีนขณะนั้นก็บอบช้ำจากการสู้รบกับอังกฤษ ไม่ต้องการรับศึกกับรัสเซียเพิ่มอีก จึงยอมยกดินแดนดังกล่าวซึ่งจีนก็มองว่ามีแต่ชนเผ่าเร่ร่อน ไม่มีประโยชน์มากนักให้รัสเซีย ที่น่าสนใจคือถ้าตอนนั้นจีนฮึดสู้กับรัสเซีย รัสเซียก็ทำอะไรไม่ได้เช่นกัน เพราะรัสเซียก็บอบช้ำมาจากการทำสงครามไครเมียในปี ค.ศ.1853 – 1856 ไม่มีกำลังรบพอจะทำสงครามกับจีนได้ แค่ฉวยโอกาสตอนที่จีนรบกับอังกฤษเท่านั้น ได้ดินแดนและจุดยุทธศาสตร์สำคัญไปอย่างสบาย แทบไม่ต้องลงทุนเลย
แม้ปัจจุบันจีนจะทำข้อตกลงหลายฉบับกับรัสเซีย ยอมรับเส้นเขตแดนปัจจุบันของทั้งสองประเทศแล้วก็ตาม แต่ก็ยังมีคนจีนจำนวนไม่น้อยที่ต้องการยึดดินแดนที่จีนสูญเสียไปกลับคืนมา การปลุกกระแสชาตินิยมของรัฐบาลจีนยิ่งเป็นการสุมเชื้อไฟ อย่างไรก็ตามทั้งรัฐบาลจีนและรัสเซียต่างก็ซุกปัญหานี้ไว้ใต้พรม เป็นระเบิดเวลาในความสัมพันธ์ทั้งสองประเทศ แม้ปัจจุบันความขัดแย้งจะยังไม่ปะทุขึ้นมา แต่ก็มีผลกระทบที่สังเกตเห็นได้ เช่นการพัฒนาภาคตะวันออกไกลของรัสเซีย แม้รัสเซียต้องพึ่งพาการลงทุนจากจีน แต่ก็มีความหวาดระแวงว่าจีนจะแผ่อิทธิพลเข้ามาฮุบไซบีเรียและภาคตะวันออกไกลของรัสเซียไป หรือแม้แต่กรณีงานฉลองครบรอบเมืองวลาดิวอสต็อกล่าสุดนี้ก็เป็นตัวอย่างที่เห็นได้ชัดเจน ต้องติดตามต่อไปว่ารัฐบาลจีนและรัสเซียจะเอาหูไปนาเอาตาไปไร่ ทำเป็นทองไม่รู้ร้อนได้อีกนานแค่ไหน
สวัสดี
05.07.2020
