เมื่อพูดถึงหน่วยรบพิเศษที่มีชื่อเสียงทั่วโลก หลายคนคงจะนึกถึงสเปซนาซ (Spetsnaz/ Спецназ) ของรัสเซีย แต่ความจริงแล้วสเปซนาซเป็นคำในภาษารัสเซียที่แปลว่าหน่วยปฏิบัติการพิเศษ (Special Operations Forces) เท่านั้น ไม่ใช่ชื่อหน่วยรบพิเศษหน่วยใดหน่วยหนึ่งโดยเฉพาะ และหน่วยรบพิเศษของรัสเซียก็มีอยู่มากมายหลายหน่วยหลายสังกัด มีกำลังรวมกันหลายหมื่นนาย มีขีดความสามารถและภารกิจที่รับผิดชอบแตกต่างกันไป ในบทความนี้เราจะมาทำความรู้จักสเปซนาซในสังกัดหน่วยงานต่างๆบางส่วนกันครับ
สเปซนาซสังกัดสำนักข่าวกรองหลักของกองทัพรัสเซีย (Spetsnaz GRU)
สเปซนาซ GRU ใช้รูปค้างคาวเป็นสัญลักษณ์ ก่อตั้งขึ้นครั้งแรกเมื่อปี ค.ศ.1949 เป็นหน่วยระดับกองร้อย ภารกิจหลักคือการทำลายอาวุธนิวเคลียร์ของฝ่ายตรงข้าม ต่อมาก็มีการจัดตั้งหน่วยระดับกองพันในปี ค.ศ.1957 และระดับกรมในปี ค.ศ.1962 เมื่อถึงปี ค.ศ.1978 GRU ก็มีมีสเปซนาซในสังกัดถึง 20 กรมและ 41 กองร้อยอิสระ ขอบเขตภารกิจก็ขยายจากการกำจัดอาวุธนิวเคลียร์ฝ่ายตรงข้ามเป็นปฏิบัติลับทางทหารทั่วโลก สมัยสงครามเย็นสเปซนาซ GRU ออกปฏิบัติการทั้งในประเทศเชโกสโลวาเกีย อังโกลา เลบานอน อัฟกานิสถาน เวียดนาม กัมพูชา ฯลฯ
หลังสหภาพโซเวียตล่มสลาย GRU ก็ยังคงมีสเปซนาซอยู่ในสังกัดจำนวนมาก โดยในปี ค.ศ.1997 สเปซนาซ GRU มีกำลังพลรวมกันมากกว่า 25,000 นาย ผ่านสมรภูมิทั้งสงครามเชชเนียและสงครามรัสเซีย-จอร์เจีย ในปี ค.ศ.2010 มีความพยายามจะโอนหน่วยในสังกัดสเปซนาซ GRU ไปสังกัดกับมณฑลทหารในภูมิภาคต่างๆของรัสเซียแทน แต่สุดท้ายในปี ค.ศ.2013 สเปซนาซเหล่านี้ก็ถูกดึงกลับมาสังกัด GRU ตามเดิม ระหว่างปี ค.ศ.2014 – 2015 สเปซนาซ GRU มีส่วนร่วมปฏิบัติการในไครเมีย ดอนบาส และซีเรีย
สเปซนาซพลร่ม (Spetsnaz VDV)
สเปซนาซพลร่มปัจจุบัน ได้แก่หน่วยกองพลน้อยลาดตระเวณอิสระที่ 45 พิทักษ์รัฐ (45th Guards Independent Reconnaissance Brigade) มีกองบัญชาการอยู่ใกล้กรุงมอสโก เดิมคือกรมสเปซนาซอิสระที่ 45 (45th Independent Spetsnaz Regiment) ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี ค.ศ.1994 จากการรวมกองพันพลร่มจู่โจมที่ 901 (901st Air-Assault Battalion) ก่อตั้งเมื่อปี ค.ศ.1979 และกองพันสเปซนาซพลร่มที่ 218 (218th Spetsnaz Battalion) ก่อตั้งเมื่อปี ค.ศ.1992 เข้าด้วยกัน ต่อมามีการเพิ่มกำลังพลในสังกัดอีก 2 กองพัน ส่งผลให้หน่วยเปลี่ยนสถานะจากกรมกลายเป็นกองพลน้อยในปี ค.ศ.2015 แม้สเปซนาซพลร่มจะอยู่ในสังกัดของ GRU แต่ภารกิจหลักของหน่วยไม่ใช่การออกปฏิบัติการลับทั่วโลกเหมือนสเปซนาซ GRU หน่วยอื่นๆ แต่เป็นการเคลียร์พื้นที่ในแนวหลังของข้าศึก เปิดทางให้ทหารพลร่มหน่วยอื่นๆโดดร่มเข้ายึดพื้นที่ต่อไป สเปซนาซพลร่มผ่านสมรภูมิมาแล้วทั้งสงครามเชชเนีย สงครามรัสเซีย-จอร์เจีย และการสู้รบในดอนบาส ทางภาคตะวันออกของยูเครน
สเปซนาซกองทัพเรือ (Navy Spetsnaz)
สเปซนาซสังกัดกองทัพเรือหรือที่หลายคนเรียกอย่างไม่เป็นทางการว่ามนุษย์กบ (frogmen) ออกปฏิบัติการครั้งแรกระหว่างสงครามโลกครั้งที่สองในปี ค.ศ.1941 ที่เมืองเลนินกราด ริมฝั่งทะเลบอลติก ป้องกันไม่ให้เรือตอร์ปิโดของอิตาลีแทรกซึมเข้ามาโจมตีเรือรบของโซเวียตและสะพานในเมืองได้ หลังจากนั้นก็มีส่วนร่วมปฏิบัติภารกิจต่างๆมากกว่า 200 ภารกิจตลอดช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง ระหว่างสงครามเย็นภารกิจหลักของสเปซนาซกองทัพเรือคือป้องกันการก่อวินาศกรรมโดยมนุษย์กบฝ่ายตรงข้าม
หลังสหภาพโซเวียตล่มสลาย หน่วยสเปซนาซกองทัพเรือรัสเซียถูกลดขนาดลง ข้อมูลส่วนใหญ่ถูกปิดเป็นความลับ เปิดเผยเพียงว่ากองเรือต่างๆของรัสเซียมีสเปซนาซในสังกัดของตัวเอง และกำลังพลคัดเลือกจากนาวิกโยธินฝีมือดีที่สุดเท่านั้น ภารกิจหลักในยามสงบยังคงเป็นการป้องกันการก่อวินาศกรรมบริเวณท่าเรือและเรือรบ
สเปซนาซสังกัดหน่วยความมั่นคงส่วนกลาง (Spetsnaz FSB)
สเปซนาซ FSB เดิมอยู่ในสังกัด KGB ก่อตั้งขึ้นครั้งแรกในปี ค.ศ.1974 ชื่อหน่วย Alpha เพื่อต่อต้านการก่อการร้าย ใช้บทเรียนจากเหตุการณ์ที่ผู้ก่อการร้ายชาวปาเลสไตน์สังหารนักกีฬาชาวอิสราเอลระหว่างการแข่งขันโอลิมปิกที่เมืองมิวนิค ประเทศเยอรมนีสองปีก่อนหน้านั้น ต่อมาในปี ค.ศ.1981 ก็มีการจัดตั้งหน่วยสเปซนาซ Vympel ขึ้นอีกหน่วยหนึ่ง
ในเดือนตุลาคม ค.ศ.2002 ผู้ก่อการร้ายเชเชนประมาณ 40 คนจับประชาชนในโรงละครดูบรอฟกาที่กรุงมอสโกประมาณ 750 คนเป็นตัวประกัน สเปซนาซ Alpha และ Vympel ถูกส่งมาปฏิบัติการช่วยเหลือตัวประกัน แต่เนื่องจากข้อจำกัดของพื้นที่โรงละคร สเปซนาซจึงเลือกใช้วิธีปล่อยก๊าซไม่ระบุชนิดเข้าไปในโรงละครแทน แม้ผู้ก่อการร้ายจะเสียชีวิตทั้งหมด แต่ก็ส่งผลให้มีตัวประกันเสียชีวิตกว่า 130 คนเช่นกัน
สเปซนาซสังกัดกองบัญชาการหน่วยปฏิบัติการพิเศษ (Special Operations Forces – SOF)
สเปซนาซ SOF เป็นสเปซนาซที่พึ่งจัดตั้งขึ้นใหม่ใน ค.ศ.2009 อยู่ในสังกัดกองบัญชาการกองทัพรัสเซีย โดยกำลังพลในช่วงแรกๆจะถูกดึงมาจากสเปซนาซ GRU แต่ภายหลังก็มีการจัดตั้งสเปซนาซในสังกัดของตัวเองเป็นทหารอาชีพทั้งหมด แล้วโอนกำลังพลที่ดึงมาจาก GRU กลับไป เนื่องจากเป็นสเปซนาซที่พึ่งจัดตั้งขึ้นใหม่ จึงยังไม่มีข้อมูลเปิดเผยออกมามากนัก แต่เชื่อกันว่าสเปซนาซ SOF มีส่วนร่วมปฏิบัติการทั้งในไครเมียและซีเรียระหว่างปี ค.ศ.2014 – 2020
สเปซนาซสังกัด Rosgvardiya (National Guard ของรัสเซีย)
เมื่อรัสเซียจัดตั้ง National Guard ขึ้นในปี ค.ศ.2016 โดยดึงกำลังพลส่วนใหญ่มาจากกระทรวงมหาดไทย สเปซนาซในสังกัดกระทรวงมหาดไทยเดิมเช่นหน่วย Zubr, Vityaz, Rus และ Yastreb ก็ถูกโอนมาสังกัด National Guard เช่นกัน ภารกิจหลักของสเปซนาซเหล่านี้คือการต่อต้านการก่อการร้ายและปราบจลาจล
สวัสดี
26.05.2021
