(Matysik/ Wikimedia Commons/ Public Domain)
ในช่วงก่อนสงครามโลกครั้งที่สอง สหภาพโซเวียตได้ทดลองพัฒนารถถังเบาสะเทินน้ำสะเทินบก T-37A และ T-38 ขึ้นมาใช้งาน ปรากฏว่ารถถังทั้งสองรุ่นมีเกราะบางเกินไป และติดอาวุธเพียงแค่ปืนกล ไม่สามารถต่อกรกับรถถังเยอรมันได้เลย หลังจากนั้นโครงการพัฒนารถถังเบาสะเทินน้ำสะเทินบกของโซเวียตก็ถูกเก็บขึ้นหิ้งไป จนกระทั่งสงครามโลกครั้งที่สองสิ้นสุดลง และโลกเข้าสู่ภาวะสงครามเย็น โซเวียตมองว่าถ้าสงครามเย็นกลายเป็นสงครามร้อน มีโอกาสสูงมากที่ยุโรปกลางและยุโรปตะวันตกจะกลายเป็นสมรภูมิ และภูมิภาคดังกล่าวมีแม่น้ำลำคลองมาก ในปี ค.ศ.1949 โซเวียตจึงปัดฝุ่นโครงการพัฒนารถถังเบาสะเทินน้ำสะเทินบกขึ้นมาอีกครั้ง ชื่อโครงการ Object 740 ผลิตโดยโรงงานคิรอฟ (Kirov Plant) ที่เมืองเชลยาบินสค์ (Chelyabinsk) ก่อนจะเข้าประจำการในปี ค.ศ.1951 ในชื่อรถถังเบาสะเทินน้ำสะเทินบก PT-76
รถถัง PT-76 มีพลประจำรถ 3 นาย มีน้ำหนัก 14 ตัน มีความยาว 7.63 เมตรเมื่อหันป้อมปืนไปด้านหน้า ส่วนตัวรถมีขนาดยาว 6.91 เมตร กว้าง 3.14 เมตร สูง 2.33 เมตร ติดอาวุธปืนใหญ่ขนาด 76 มิลลิเมตร บรรทุกกระสุน 40 นัด และปืนกลร่วมแกนขนาด 7.62 มิลลิเมตร ตัวรถของรถถัง PT-76 มีรูปร่างคล้ายเรือ มีขนาดใหญ่เทอะทะ ประกอบกับข้อจำกัดเรื่องน้ำหนัก ส่งผลให้มีเกราะบาง สามารถป้องกันได้เพียงกระสุนขนาด 7.62 มิลลิเมตรและสะเก็ดระเบิดเท่านั้น ระบบขับเคลื่อนใช้เครื่องยนต์ดีเซล V-6B ขนาด 240 แรงม้า มีความเร็วสูงสุด 44 กิโลเมตรต่อชั่วโมง ระยะปฏิบัติการ 330 กิโลเมตร สามารถเคลื่อนที่ในน้ำด้วยความเร็วสูงสุด 10 กิโลเมตรต่อชั่วโมง
ในช่วงสงครามเย็น กองทัพโซเวียตจัดรถถัง PT-76 เป็นหน่วยระดับกองร้อยในสังกัดกรมรถถังหรือทหารราบยานเกราะ มีภารกิจหลักคือการบุกข้ามแม่น้ำไปสถาปนาหัวหาดที่ฝั่งตรงข้าม เพื่อเปิดทางให้กำลังพลในหน่วยใช้เรือหรือสะพานทุ่นข้ามแม่น้ำได้อย่างปลอดภัย
เมื่อกองทัพเรือโซเวียตฟื้นฟูหน่วยนาวิกโยธินขึ้นใหม่ในปี ค.ศ.1963 รถถัง PT-76 ก็เป็นกำลังรบสำคัญของกรมนาวิกโยธินโซเวียตร่วมกับรถถังหลัก T-55
ช่วงปลายยุค 70 สหภาพโซเวียตมีโครงการพัฒนารถถังเบาสะเทินน้ำสะเทินบกรุ่นใหม่สำหรับทดแทนรถถัง PT-76 แต่สุดท้ายโครงการดังกล่าวก็ถูกเปลี่ยนไปเป็นโครงการพัฒนารถรบทหารราบ BMP-3 เข้าประจำการในปี ค.ศ.1987 แทน หลังสหภาพโซเวียตล่มสลาย รัสเซียได้พัฒนารถถังเบาสะเทินน้ำสะเทินบกรุ่นใหม่สำหรับหน่วยพลร่ม (VDV) คือ Sprut-SD และรุ่นล่าสุดคือ Sprut-SDM1 แต่นาวิกโยธินรัสเซียยังคงไม่มีรถถังเบาสะเทินน้ำสะเทินน้ำสะเทินบกรุ่นใหม่สำหรับทดแทนรถถัง PT-76
ระหว่างสงครามเย็น รถถัง PT-76 ถูกใช้งานอย่างแพร่หลายในสงครามเวียดนาม สงครามลับในลาว สงครามอินเดีย-ปากีสถาน สงคราม 6 วัน สงครามยมคิปปูร์ สงครามกลางเมืองอังโกลา สงครามอิรัก-อิหร่าน สงครามอ่าวเปอร์เซีย ฯลฯ
ปัจจุบันรัสเซียกับประเทศในยุโรปตะวันออกและตะวันออกกลาง ได้ปลดประจำการรถถัง PT-76 ไปแล้ว แต่รถถัง PT-76 ยังคงมีใช้งานในหลายประเทศในลาตินอเมริกา แอฟริกา และเอเชียแปซิฟิก เช่น อังโกลา เบนิน กินี แซมเบีย เกาหลีเหนือ คิวบา นิการากัว ลาว เวียดนาม อินโดนีเซีย ฯลฯ
สวัสดี
02.08.2021
