(Joker Island/ Wikimedia Commons/ Public Domain)
ในช่วงสงครามเย็น เชโกสโลวาเกียเป็นหนึ่งในประเทศสมาชิกขององค์การสนธิสัญญาวอร์ซอ (Warsaw Pact) ได้รับการถ่ายทอดเทคโนโลยีจากสหภาพโซเวียต ให้สามารถผลิตรถถังหลัก T-72M (รุ่นส่งออกของ T-72A) ภายในประเทศได้ภายใต้สิทธิบัตร หลังสงครามเย็นสิ้นสุดลง เชโกสโลวาเกียได้แบ่งแยกออกเป็น 2 ประเทศคือสาธารณรัฐเช็กและสโลวาเกียในปี ค.ศ.1993
ช่วงทศวรรษ 1990 สาธารณรัฐเช็กมีแนวคิดจะอัพเกรดรถถัง T-72M ให้ทันสมัยมากขึ้น โดยเน้นไปที่ระบบป้องกันตัว มีการพัฒนารถถังต้นแบบขึ้นสองรุ่นคือ T-72M3 และ T-72M4 สุดท้าย T-72M4 เป็นผู้ชนะได้เข้าสู่สายการผลิตในปี ค.ศ.2003 อย่างไรก็ตามคนทั่วไปนิยมเรียกรถถังรุ่นนี้ว่า T-72M4CZ โดยตัวอักษร CZ เป็นตัวย่อของชื่อสาธารณรัฐเช็กนั่นเอง ตอนแรกสาธารณรัฐเช็กมีแผนจะอัพเกรดรถถัง T-72M เป็น T-72M4CZ ถึง 355 คัน แต่เนื่องจากขาดแคลนงบประมาณ สุดท้ายสาธารณรัฐเช็กจึงจัดหารถถัง T-72M4CZ เข้าประจำการเพียง 30 คันระหว่างปี ค.ศ.2003 – 2006
รถถัง T-72M4CZ ใช้พลประจำรถ 3 นาย (ผบ.รถถัง พลขับ และพลยิง) มีน้ำหนัก 48 ตัน มีความยาว 9.8 เมตรเมื่อหันป้อมปืนไปด้านหน้า ตัวรถมีขนาดยาว 6.9 เมตร กว้าง 3.76 เมตร สูง 2.18 เมตร ติดอาวุธปืนใหญ่ขนาด 125 มิลลิเมตร, ปืนกลร่วมแกน PKT ขนาด 7.62 มิลลิเมตร และปืนกลหนัก NSV ขนาด 12.7 มิลลิเมตร ระบบภายในตัวรถได้รับการอัพเกรดให้ทันสมัยขึ้น ใช้ระบบควบคุมการยิง TURMS-T รุ่นใหม่จากประเทศอิตาลี และมีระบบดับเพลิงอัตโนมัติจากประเทศเยอรมนี มีการพัฒนากระสุนเจาะเกราะ APFSDS-T รุ่นใหม่สำหรับรถถังรุ่นนี้โดยเฉพาะ สามารถเจาะเกราะเหล็กกล้า RHA หนา 540 มิลลิเมตรที่ระยะ 2 กิโลเมตร (ประสิทธิภาพเหนือกว่ากระสุน 3BM42 Mango ของโซเวียตแต่ด้อยกว่ากระสุน APFSDS รุ่นใหม่ของรัสเซีย) เกราะของรถถัง T-72M4CZ ผลิตจากวัสดุคอมโพสิต เสริมด้วยเกราะปฏิกิริยาระเบิด (ERA) DYNA รุ่นใหม่ (ข้อมูลบางแหล่งระบุว่าสาธารณรัฐเช็กพัฒนา ERA รุ่นนี้ขึ้นเอง แต่บางแหล่งก็ระบุว่านำเข้าจากโปแลนด์) ซึ่งมีประสิทธิภาพเหนือกว่า Kontakt-1 ของโซเวียตแต่ด้อยกว่า Kontakt-5 รถถัง T-72M4CZ ยังมีระบบป้องกันกับระเบิด และระบบแจ้งเตือนเมื่อรถถังถูกล็อกเป้าด้วยเลเซอร์ด้วย ระบบขับเคลื่อนใช้เครื่องยนต์ดีเซล Perkins Condor CV12-1000 TCA จากประเทศอังกฤษ ซึ่งเป็นเครื่องยนต์ตระกูลเดียวกับของรถถัง Challenger 2 แต่ลดกำลังเครื่องยนต์จาก 1,200 เหลือ 1,000 แรงม้า มีความเร็วสูงสุด 61 กิโลเมตรต่อชั่วโมง ระยะปฏิบัติการ 700 กิโลเมตร
โดยภาพรวมรถถัง T-72M4CZ เป็นหนึ่งในรถถัง T-72 รุ่นอัพเกรดที่ทันสมัยที่สุด โดยเฉพาะในช่วงต้นยุค 2000 แต่ปัจจุบันรถถังรุ่นนี้ได้ถูก T-72B3 ของรัสเซียแซงหน้าไปแล้ว เมื่อไม่กี่ปีก่อนสาธารณรัฐเช็กมีแนวคิดจะอัพเกรดรถถัง T-72M4CZ ให้ทันสมัยมากขึ้น แต่ยังไม่มีความคืบหน้ามากนัก ติดปัญหาหลายอย่างทั้งงบประมาณและเรื่ององค์ความรู้เกี่ยวกับเทคโนโลยีรถถัง ซึ่งสาธารณรัฐเช็กมีน้อยกว่ารัสเซีย ยูเครน และโปแลนด์ ดีไม่ดีสุดท้ายสาธารณรัฐเช็กอาจเลือกจัดหารถถัง Leopard 2 จากเยอรมนีแทนก็ได้ ต้องติดตามต่อไป
สวัสดี
20.12.2021
